Την Κυριακή 12/11/2023, στο νεοκλασικό κτίριο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητήριου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ) επί της οδού Τσιμισκή 29 πραγματοποιήθηκε παρουσία 170 και πλέον παρισταμένων, ανοιχτή εκδήλωση-συζήτηση με τίτλο «Χημεία και Εξωστρέφεια», με διοργανωτές το Τμήμα Χημείας ΑΠΘ, τον Σύνδεσμο Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ) και το ΕΒΕΘ. Η εκδήλωση αποτέλεσε προσυνεδριακή δράση του 1ου Διεθνούς Αριστοτέλειου Συνέδριου Χημείας που διοργάνωσε το Τμήμα Χημείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, μεταξύ 12 και 15 Νοεμβρίου 2023, στο ΑΠΘ με αφορμή τη συμπλήρωση 80 χρόνων από την ίδρυση του Τμήματος (1943-2023).
Το περιεχόμενο των ομιλιών-τοποθετήσεων και της συζήτησης που ακολούθησε αφορούσε στις επιστημονικές γνώσεις και δεξιότητες που πρέπει να παρέχουν τα πανεπιστημιακά Τμήματα Χημείας στους αποφοίτους τους και πώς αυτά αξιολογούνται για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων χημικών στον ιδιωτικό τομέα και στον επιχειρηματικό στίβο.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με τον Πρόεδρο του τμήματος Χημείας ΑΠΘ, καθηγητή κ. Θοδωρή Καραπάντσιο να αναφέρεται στην επέτειο των 80 χρόνων και στην προσφορά του Τμήματος Χημείας ΑΠΘ από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα στην κοινωνία και οικονομία της Θεσσαλονίκης και της χώρας, με αποφοίτους που διακρίθηκαν ως στελέχη ιδιωτικών εταιρειών και ως επιχειρηματίες. Ο κ. Καραπάντσιος τόνισε την ανάγκη για εξωστρέφεια στις σπουδές Χημείας μέσα από τη διασύνδεση των παρεχόμενων πανεπιστημιακών γνώσεων με τα προσόντα που απαιτεί η σύγχρονη αγορά εργασίας, ώστε οι απόφοιτοι χημείας να διεκδικούν με επιτυχία καλές θέσεις εργασίας με υψηλές αποδοχές και προοπτικές επαγγελματικής ανέλιξης.
Στη συνέχεια, την εκδήλωση χαιρέτισαν με τη σειρά οι Αντιπρυτάνεις του ΑΠΘ κκ Φείδας και Στυλιανίδης, ο Πρόεδρος του ΣΕΒΕ κ. Διαμαντίδης (ο οποίος μετέφερε στο ακροατήριο και χαιρετισμό του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων κ. Αυγενάκη), ο Αντιπρόεδρος του ΕΒΕΘ κ. Βλαχογιάννης, ο βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης της ΝΔ κ. Καλαφάτης, η βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κα Θρασκιά, ο εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ καθηγητής κ. Μαρνέλλος, ο εκπρόσωπος του Περιφερειάρχη ΚΜ κ. Τζόλλας, ο εκπρόσωπος του Δημάρχου Θεσσαλονίκης κ. Γωγάκος και ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Χημικών, καθηγητής κ. Κατσογιάννης.
Στον χαιρετισμό του ο Πρόεδρος του ΣΕΒΕ και συνδιοργανωτής της εκδήλωσης, κ. Συμεών Διαμαντίδης αναφέρθηκε εκτενώς στη μεγάλη συνεισφορά των χημικών προϊόντων στη βελτίωση των εξαγωγικών επιδόσεων της χώρας, επισημαίνοντας πως οι εξαγωγές του κλάδου τα τελευταία δέκα χρόνια έχουν αυξηθεί κατά 130%, έχοντας σήμερα μερίδιο 12% επί του συνόλου. O κ. Διαμαντίδης έκανε ιδιαίτερη μνεία στη συνεργασία που έχει αναπτύξει ο ΣΕΒΕ με το Τμήμα Χημείας και το ΑΠΘ, σε μία προσπάθεια ενίσχυσης της διασύνδεσης της πανεπιστημιακής/ερευνητικής και της επιχειρηματικής κοινότητας.
Στον χαιρετισμό του ο Α’ Αντιπρόεδρος του ΕΒΕΘ και συνδιοργανωτής της εκδήλωσης, κ. Εμμανουήλ Βλαχογιάννης αφού ευχήθηκε μακροημέρευση στο Τμήμα Χημείας του ΑΠΘ, τόνισε την ηθική αξία της γόνιμης συνεργασίας μεταξύ της επιστήμης και της επιχειρηματικής δράσης, αφού έτσι προάγεται η τεχνολογία, προωθείται η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της ανθρωπότητας και αντιμετωπίζονται οι αναδυόμενες προκλήσεις ως προς την αειφορία του πλανήτη.
Ακολούθησαν οι τοποθετήσεις των προσκεκλημένων ομιλητών της εκδήλωσης οι οποίοι είναι απόφοιτοι του Τμήματος Χημείας ΑΠΘ. Πιο συγκεκριμένα ο Δρ. Κυριάκος Λουφάκης, Πρόεδρος της «ΛΟΥΦΑΚΗΣ ΧΗΜΙΚΑ Α.Β.Ε.Ε», Επίτιμος Πρόεδρος ΣΕΒΕ και πρώην Πρόεδρος Ζώνης Καινοτομίας Θεσσαλονίκης, ο Δρ. Ευάγγελος Καραβάς, Επιστημονικός Υπεύθυνος και Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της «Pharmathen», η κα Βασιλική Μάγγου, Διευθύντρια Πωλήσεων της «C&V KRITICOS SUPPLIERS LTD» και Πρόεδρος της εταιρείας «MEGA LAB Α.Ε.» , και ο κ. Γεώργιος Γρηγοριάδης, χημικός-οινολόγος, ιδρυτής της οινοποιίας «Οίνος Γρηγοριάδη». Όλοι οι ομιλητές είναι επιτυχημένοι χημικοί με διακεκριμένη πορεία στο επιχειρείν.
Λαμβάνοντας πρώτος τον λόγο ο κ. Κ. Λουφάκης ανέφερε ότι θα ήταν χρήσιμο το μάθημα των Μαθηματικών που διδάσκεται στο Τμήμα Χημείας να προσφέρει περισσότερες γνώσεις και εργαλεία στους φοιτητές. Επιπλέον είπε, παλαιότερα υπήρχε ο φόβος συνεργασίας ακαδημαϊκών με τη βιομηχανία και η εξωστρέφεια ήταν περιορισμένη ή ανύπαρκτη. Η οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας ωστόσο βοήθησε αυτό να αλλάξει και να ενισχυθεί η εξωστρέφεια τα τελευταία έτη. Τέλος έκρινε ότι σε πιθανό νέο πρόγραμμα σπουδών το μάθημα των «Αρχών Επιχειρηματικότητας» θα ήταν χρήσιμο για αποφοίτους που θα εργασθούν σε επιχειρήσεις.
Στην ομιλία του ο κ. Ε. Καραβάς (Pharmathen) τόνισε ότι σήμερα είναι εμφανής αφενός η συνεργασία Πανεπιστημίου – Βιομηχανίας στη χώρα μας και αφετέρου η συνεργασία διαφορετικών ειδικοτήτων επιστημόνων στα ίδια περιβάλλοντα εργασίας. Αυτό που διακρίνει για το μέλλον της Φαρμακοβιομηχανίας είναι ότι οι χημικοί θα πρέπει να έχουν περισσότερες γνώσεις Βιοχημείας, αλλά και Κβαντικής ή Βιολογίας, αφού το μέλλον είναι τα βιολογικά φάρμακα.
Ακολούθησε η κα Β. Μάγγου (C & V Kriticos Suppliers και Mega Labs), η οποία ανέφερε ότι οι επιπρόσθετες των βασικών γνώσεων Χημείας δεξιότητες ενός χημικού για να ενταχθεί στο επιχειρείν είναι η εξωστρέφεια, η διάθεση συνεργασίας και η γνώση οικονομικών και ανέφερε ως παράδειγμα τη λήψη μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜΒΑ). Η κα Μάγγου τόνισε επίσης την ιδιαίτερη σημασία/συμβολισμό της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Τέλος, τον λόγο έλαβε ο κ. Γ. Γρηγοριάδης (Οίνοι Γρηγοριάδη), ο οποίος υπερασπίστηκε το υψηλό επίπεδο γνώσεων ως πτυχιούχου Χημείας του ΑΠΘ σε σύγκριση με τα αντίστοιχα του εξωτερικού. Σημείωσε επίσης ότι οι νέοι χημικοί δεν εντάσσονται/αντεπεξέρχονται εύκολα στη βιομηχανική παραγωγή, κάτι που θα μπορούσε να διευκολυνθεί με την εντατικότερη Πρακτική Άσκηση φοιτητών Χημείας ή με την ένταξη γνώσεων βιομηχανικού προσανατολισμού στα μαθήματα που προσφέρει το Τμήμα Χημείας, έπειτα από τον βασικό κορμό γνώσεων.
Μετά την ολοκλήρωση των τοποθετήσεων των καλεσμένων ομιλητών ακολούθησε Στρογγυλή Τράπεζα με συντονιστή τον Πρόεδρο του Τμήματος Χημείας καθηγητή κ. Καραπάντσιο. Η θεματολογία χωρίστηκε σε δύο ενότητες, με βάση πρακτικές που εφαρμόζονται σε ανεπτυγμένα κράτη του δυτικού κόσμου. Η πρώτη ενότητα αφορούσε στις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που χρειάζονται να έχουν οι απόφοιτοι χημείας για μία επιτυχημένη επαγγελματική πορεία και η δεύτερη ενότητα αφορούσε στους τρόπους απόκτησης αυτών των γνώσεων και δεξιοτήτων.
Α. Απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες
Οι γνώσεις και δεξιότητες χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες με γνώμονα τη διεθνή πρακτική:
- Τεχνικές και επιστημονικές. Εδώ συζητήθηκαν οι γνώσεις αρχών και εφαρμογών της Τεχνητής Νοημοσύνης σε θέματα χημείας, εξειδικευμένες γνώσεις γλωσσών και στοιχείων πολιτισμού χωρών με αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Ινδία και η Κίνα, η προχωρημένη γνώση Στατιστικής για προηγμένο ποιοτικό έλεγχο και διασφάλιση ποιότητας, η ικανότητα γρήγορης εξοικείωσης στη χρήση σύγχρονων εργαλείων λογισμικού, η ικανότητα να αντιλαμβάνεται ο χημικός την οικονομική και εμπορική διάσταση της επιχειρηματικής διαδικασίας,
- Δομικές. Εδώ συζητήθηκε η ικανότητα να μπορεί ο χημικός όχι απλά να αναπαράγει και να εφαρμόζει τις γνώσεις που έλαβε ως φοιτητής, αλλά να έχει κατανοήσει τις αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η παραγωγή αυτών των γνώσεων, ώστε να μπορεί να κάνει το δικό του επόμενο βήμα στην ανάλυση ενός καινούργιου προβλήματος, στην αξιολόγηση των παραμέτρων που το ορίζουν και τελικά στη σύνθεση μίας πρωτότυπης και καινοτόμου λύσης που θα τον καταστήσει απαραίτητο και αποφασιστικό στέλεχος στην επιχείρηση που εργάζεται.
- Επιχειρηματικές. Εδώ συζητήθηκαν θέματα, όπως το αν χρειάζεται να κατανοεί ο χημικός τις βασικές αρχές της επιχειρηματικότητας και μήπως αυτό δεν είναι απαραίτητο για κάποιον που επιθυμεί μισθωτή εργασία. Αν μπορούν αρχές της επιχειρηματικότητας να διδαχτούν ή αν πρόκειται αποκλειστικά για χάρισμα και ταλέντο. Πώς μπορεί να πειστεί ένας νέος χημικός με όρεξη για δημιουργία να αφήσει τη σταθερότητα και ασφάλεια της μισθωτής εργασίας και να προχωρήσει στην αβεβαιότητα και το ρίσκο της επιχειρηματικότητας και αν αυτό είναι θέμα κατάλληλης εκπαίδευσης, κοινωνικών παραστάσεων και κουλτούρας, οικονομικού περιβάλλοντος, ή μήπως τελικά είναι θέμα ατομικού γονιδίου. Τέλος, αν θεμιτό προσδοκώμενο όφελος της επιχειρηματικότητας είναι μόνο το κέρδος ή η προσωπική ικανοποίηση της επιτυχίας παίζει σημαντικό ρόλο.
Β. Τρόποι απόκτησης γνώσεων και δεξιοτήτων
Β1. Σε προπτυχιακό επίπεδο:
- Εξειδικευμένα μαθήματα με προτεραιότητα τις ανάγκες της εθνικής οικονομίας. Ευκαιρία σε νέους διδάσκοντες με σχετική εμπειρία. Σχεδιασμός εργαστηριακού τύπου hands-on εκπαίδευσης με εμπειρία των φοιτητών, επίσκεψη σε σχετικούς χώρους εργασίας, πρόσκληση ειδικών για ενημέρωση, συνεργασία με σχετικούς φορείς και επιχειρήσεις
- Ενθάρρυνση της δημιουργικότητας των φοιτητών, μέσα από βιβλιογραφικά πρότζεκτς σε θέματα αιχμής ιδιαίτερου ενδιαφέροντος και θέματα επικαιρότητας (π.χ. νέα φάρμακα, νέα καλλυντικά, νέα απορρυπαντικά, αξιοποίηση νέων μορφών ενέργειας, κλιματική αλλαγή και προστασία του περιβάλλοντος κλπ) που θα τρέχουν παράλληλα μέσα στο εξάμηνο σπουδών από ολιγομελείς ομάδες, π.χ. 3 ατόμων, και τα οποία πρότζεκτς θα έχουν συμμετοχή στην τελική βαθμολογία του μαθήματος, π.χ. με 20%. Τα πρότζεκτς αυτά εκτός από την ευκαιρία για – εκτός της τάξης- ενασχόληση με ένα συγκεκριμένο θέμα θα αυξήσει σημαντικά την ικανότητα συνεργασίας μεταξύ των φοιτητών, μέσα από την σημασία της σωστής οργάνωσης και αξιοποίησης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και δυνατότητων των μελών της ομάδας (δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο ικανοί σε όλα τα θέματα) και ΚΥΡΙΩΣ θα κτίσει την αυτοπεποίθησή τους ότι είναι ικανοί να διαχειριστούν μία τέτοια πρόκληση ξεκινώντας από υπαρκτές γνώσεις και στη βάση επιστημονικών αρχών να καταλήξουν σε μία προτεινόμενη λύση.
- Ενθάρρυνση, προβολή και διεύρυνση διάρκειας της Πρακτικής Άσκησης των φοιτητών.
Β2. Σε επίπεδο μεταπτυχιακό:
- Πρόσκληση σε εξειδικευμένους ομιλητές από τη βιομηχανία και παραγωγικούς φορείς να συμμετέχουν στη διδασκαλία μαθημάτων ή να δώσουν σεμινάρια, πάντα όμως ενταγμένα μέσα στο πρόγραμμα σπουδών με σχετική αξιολόγηση και βαθμολογία των φοιτητών.
- Επέκταση του θεσμού της Πρακτικής Άσκησης σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
- Ίδρυση διεπιστημονικών/διατμηματικών/διακρατικών μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών.
- Ανατροφοδότηση από τη βιομηχανία και παραγωγικούς φορείς σχετικά με την επάρκεια και την απόδοση των φοιτητών στους χώρους εργασίας.
- Ανοιχτοί δίαυλοι γέφυρες επικοινωνίας, περιοδική, αλλά τακτική συνεργασία και κοινός σχεδιασμός μεταξύ πανεπιστημίων και παραγωγικών φορέων/θεσμών, όπως ο ΣΕΒΕ και το ΕΒΕΘ.
Η συζήτηση επί των παραπάνω θεμάτων ξεκίνησε με τις τοποθετήσεις των μελών της Στρογγυλής Τράπεζας, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
Ο κ. Κ. Μωραϊτίδης (Υπεύθυνος Συμβουλευτικής Υποστήριξης Επιχειρήσεων του ΕΒΕΘ), τόνισε ως πολύ σημαντικό παράγοντα στην επαγγελματική σταδιοδρομία των χημικών την προσαρμοστικότητα σε διάφορες εργασιακές και επιστημονικές απαιτήσεις και περιβάλλοντα που θα του επιτρέψουν να είναι ανταγωνιστικός.
Ο κ. Ε. Στυλιανίδης ανέφερε ότι η Ελλάδα δεν παρουσιάζει διασύνδεση μεταξύ των γνώσεων των πτυχιούχων με τις απαιτήσεις των αντιστοίχων βιομηχανικών θέσεων, και κρίνεται αναγκαία η ανάπτυξη ήπιων δεξιοτήτων (soft skills) για τους νέους χημικούς. Το μέλλον θα διαμορφώσει ένα πιο «επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο», παρά του ότι η πρώτη προσπάθεια εντός του έτους για εκπόνηση Βιομηχανικών Διδακτορικών σπουδών δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, καθώς η βιομηχανία δεν ήταν έτοιμη να τα στηρίξει οικονομικά.
Η κα Β. Μάγγου σημείωσε ότι χρειάζεται προσαρμογή του πτυχίου Χημείας με περισσότερη επί του πρακτέου (hands-on) εμπειρία και τόνισε τη σημασία για ειδικά μαθήματα Επιχειρηματικότητας, Οικονομικών, Στατιστικής, είτε σε μορφή επιλεγόμενων μαθημάτων, είτε με επιμήκυνση της διάρκειας των σπουδών. Η ίδια επίσης θεωρεί απαραίτητη την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στις σπουδές Χημείας.
Ο κ. Κ. Λουφάκης επισήμανε τον κίνδυνο επιφόρτισης ενός νεότερου προγράμματος σπουδών με πολλά μαθήματα που θα αδικούσε τη σημασία των βασικών-δομικών γνώσεων της Επιστήμης της Χημείας. Άλλωστε ο ρόλος του επιστήμονα χημικού δεν είναι η απλή εφαρμογή της γνώσης, αλλά η παραγωγή νέας γνώσης. Ο λόγος που η βιομηχανία δε στηρίζει τα βιομηχανικά Διδακτορικά Διπλώματα είναι ότι δεν πιστεύει ότι η ίδια θα ωφεληθεί.
Ο κ. Σ. Διαμαντίδης τόνισε ότι καταρχήν απαιτείται να γίνει χαρτογράφηση των αναγκών των επιχειρήσεων, όπου εργάζονται χημικοί από τα αντίστοιχα επιμελητήρια και φορείς τόσο για το πλήθος των εργαζομένων, όσο και για τις ειδικότητες που απαιτούνται. Αυτές οι πληροφορίες είναι πολύτιμες στο να προσανατολίσουν μία πιο εξειδικευμένη εκπαίδευση των νέων αποφοίτων, αναλόγως με τις ανάγκες που καλούνται να καλύψουν.
Ο κ. Ι. Κατσογιάννης, Πρόεδρος της ΕΕΧ, ως θεσμικός εκπρόσωπος των χημικών της χώρας σχολίασε πως το πρωτεύον και κύριο είναι η επάρκεια στις γνώσεις στην επιστήμη της Χημείας, ενώ επιπλέον η γνώση 2-3 ξένων γλωσσών διευκολύνει τις εμπορικές σχέσεις με συνεργάτες του εξωτερικού. Επιπλέον, τόνισε τη σημασία της διαθεσιμότητας/ευελιξίας των ωραρίων εργασίας. Αναγνώρισε όμως τη μισθολογική διαφορά και την ευελιξία/ευκολία στην ανεύρεση εργασίας που παρατηρείται για τους συναδέλφους χημικούς που εργάζονται σε επιχειρήσεις των Αθηνών σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Υψηλότερες οικονομικές απολαβές θα προέτρεπαν τους νέους χημικούς να εργαστούν στη βιομηχανία έναντι της εκπαίδευσης.
Ο κ. Ε. Καραβάς διατύπωσε την πεποίθηση ότι η καλή βάση των γνώσεων της Χημείας αποκτιέται στο Πανεπιστήμιο, ενώ η εξειδικευμένη εκπαίδευση γίνεται στη Βιομηχανία.
Στη συνέχεια η συζήτηση άνοιξε και έγινε μία παραγωγική ανταλλαγή απόψεων, με ενδιαφέρουσες παρεμβάσεις και ερωτήσεις από το ακροατήριο. Υπήρξε καταρχήν αποδοχή του ότι η δίμηνη θερινή πρακτική άσκηση που διατίθεται σήμερα ως επιλογή μόνο σε ένα αριθμό φοιτητών χημικούς είναι πολύ σύντομης διάρκειας και ουσιαστικά αδιάφορη για τη βιομηχανία που δεν ωφελείται από τον φοιτητή που δεν προλαβαίνει να γίνει παραγωγικός. Διατυπώθηκε η σημασία του να αυξηθεί η πρακτική άσκηση,, τόσο σε διάρκεια όσο και σε πλήθος θέσεων. Πρέπει όμως να βρεθούν τρόποι για να γίνει αυτό, χωρίς να διαταραχτούν τα μαθήματα κατά τα κανονικά εξάμηνα σπουδών.
Η συζήτηση διανθίστηκε με τις παρατηρήσεις που επισήμαναν α) τη μισθολογική διαφορά των χημικών που εργάζονται σε οποιαδήποτε θέση στη χώρα μας με την αντίστοιχη του εξωτερικού, β) την ανάγκη για περισσότερη πρακτική εκπαίδευση των νέων χημικών, γ) την αποτελεσματική δημιουργία πλατφόρμων-διαδικτυακών εργαλείων για την καταγραφή των θέσεων εργασίας που δημιουργούνται και τέλος δ) την προσεχτική στάση που οφείλουν να τηρήσουν τα ΑΕΙ της χώρας έναντι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια εάν αυτά προχωρήσουν.
Κοινό και ομιλητές συμφώνησαν ότι διεξήχθη μία ενδιαφέρουσα και ωφέλιμη συζήτηση που αφορούσε πολλές παραμέτρους της επαγγελματικής σταδιοδρομίας των αποφοίτων χημικών στις επιχειρήσεις και βιομηχανίες της Ελλάδας, εμπεριέχοντας σημεία που αφορούν τόσο τους εργαζόμενους όσο και τους εργοδότες. Η συνεισφορά της ακαδημαϊκής κοινότητας στην επιτυχή σταδιοδρομία των αποφοίτων της φαίνεται να είναι η παροχή των απαραίτητων γνώσεων/εφοδίων κατά τρόπο ουσιώδη, αλλά με συνεχή αξιολόγηση και επικαιροποίηση.
Παρατίθενται φωτογραφικά στιγμιότυπα της εκδήλωσης.
